De combi ketel voor warmte en warm water.

In de meeste huizen in Nederland wordt warmte en warm water geleverd door een gasgestookte combi ketel. We noemen die ook wel HR-combi ketel. HR staat voor hoog rendement. Deze ketels zijn in staat om met een hoog rendement warmte te leveren en kunnen 10 – 15% zuiniger zijn dan de oude VR (verhoogd rendement) of nog oudere cv ketels. Kunnen zuiniger zijn, omdat daarvoor aan een paar voorwaarden moet worden voldaan.

Een witte pluim uit de schoorsteen?

Brandt de cv ketel en zie je op een koude dag een witte pluim uit de schoorsteen komen? Dan is een ding heel duidelijk namelijk jou cv ketel levert niet het hoge rendement.
Die witte pluim is stoom of waterdamp die bij de verbanding van aardgas ontstaat en in de koude buitenlucht condenseert. De HR functie van de cv ketel zorgt er juist voor dat de waterdamp in de cv ketel condenseert. Bij het condenseren komt de warmte uit de stoom weer vrij en wordt aan het water in het cv systeem overgedragen. Dat scheelt zo’n 10% op je gasverbruik.
Zie je geen witte pluim uit de schoorsteen komen? Nou weet je dat in ieder geval de stoom in je cv ketel condenseert en de cv ketel een hoog rendement heeft. Maar je weet nog niet of de cv ketel optimaal werkt, want dat kan nog eens zo’n 3 tot 5% gas besparen. Daarover straks meer.

Hoe kan het nu dat er een witte pluim uit de schoorsteen komt? De belangrijkste oorzaak is dat de stoom niet condenseert in de cv ketel maar naar buiten wordt geblazen. De stoom kan niet condenseren, omdat het in de cv ketel te warm is. Het is te warm in de cv ketel omdat het water dat terugkomt van de radiatoren te warm is. We zeggen dan dat de retourtemperatuur te hoog is. Pas als het retourwater koud genoeg weer in de cv ketel komt, zal de stoom condenseren.

Weg met die witte pluim! Maar hoe?

Waterzijdig inregelen.

Maar hoe zorg je ervoor dat het retourwater koud genoeg is? Dat doe je door waterzijdig in te regelen. Waterzijdig inregelen betekent dat je de waterdoorvoer per radiator gaat regelen. Dat doe je m.b.v. de radiatorknoppen of speciale kranen. Met een eenvoudige uitleg kun je dat zelf doen. Met waterzijdig inregelen zorg je dat het warm is waar het warm moet zijn. Dus een beter comfort. Maar je zorgt er ook voor dat het water dat teruggaat naar de cv ketel (retour) voldoende is afgekoeld, zodat de stoom kan condenseren. Hoe lager de retourtemperatuur hoe hoger het ketelrendement.

Is een nieuwe cv ketel zuiniger?

Veel mensen denken dat een nieuwe cv ketel veel efficiënter en zuiniger is dan hun oude ketel. Maar dat is niet per se waar. Als de radiatoren niet waterzijdig zijn ingeregeld en er komt stoom uit de schoorsteen dan is het rendement misschien iets beter, maar je zou nog 10% gas kunnen besparen.

Het maximale verwarmingsvermogen.

Eerder schreef ik dat geen stoom uit de schoorsteen niet per se hoeft te betekenen dat de cv optimaal werkt. Je kunt nog 3 – 5% gas besparen door de instellingen van de cv ketel te optimaliseren. Hoe zit dat?
Veel HR cv ketels kunnen maximaal een vermogen leveren van 24 kW. Af-fabriek is het maximale vermogen ingesteld op ongeveer 18 kW. Dat is merk afhankelijk. Heel vaak is zo’n vermogen niet nodig voor het verwarmen, maar wel voor het maken van warm water. Er is veel vermogen nodig om koud leidingwater te verwarmen naar tenminste 60°C.
Maar die 18 kW is veel meer dan de meeste woningen nodig hebben om het aangenaam warm te houden. Een voorbeeld: stel je verbruikt 800 m3 per jaar en het is buiten de hele dag -10°C en binnen +20°C. In zo’n geval levert de cv ketel maar 4 kW. Minder dan een kwart van z’n maximale vermogen!

Je cv ketel zal op vol vermogen branden als je een aan/uit thermostaat of als het temperatuurverschil tussen gewenste en heersende temperatuur groter is dan 2°C. De op vol vermogen brandende cv ketel zal in een mum van tijd de temperatuur in de cv ketel laten oplopen. Totdat de maximaal ingestelde aanvoertemperatuur wordt bereikt.
Op vol vermogen blaast de cv ketel ook de warmte snel door de warmtewisselaar. De overdracht van warmte is natuurlijk beter als dat langzamer gaat. De cv ketel stopt en gedurende een bepaalde tijd gaat hij in ‘rust’. De pomp blijft draaien om de cv ketel weer af te koelen. Vervolgens gaat de cv ketel weer op vol vermogen branden. Vergelijk het met een auto die steeds plankgas optrekt. Je snapt dat dat meer brandstof kost. Zo is dat ook bij de cv ketel. Wat je kunt doen is het ingestelde vermogen voor verwarmen, die 18 kW dus, veel lager instellen.

Het maximale pompvermogen.

Maar er is meer. Ook de pomp, die ervoor zorgt dat het water door de radiatoren stroomt, kan zuiniger worden ingesteld. Moderne cv ketels hebben een modulerende pomp. D.w.z. dat de pompsnelheid wordt geregeld naar behoefte. Die behoefte wordt bepaald door het vermogen dat de cv ketel levert. Maar als het maximale vermogen wordt verlaagd zal ook de pomp minder hard hoeven te werken. Daardoor bespaar je op elektriciteitsverbruik. Maar je kunt nog een stapje verder gaan door het maximaal vermogen van de pomp lager instellen. Het gevolg daarvan is dat het water langzamer door de radiatoren stroomt en daardoor langer de tijd krijgt om af te koelen. De temperatuur van het retourwater is dus lager. Eerder heb ik uitgelegd dat hoe lager de temperatuur van het retourwater, hoe hoger het rendement van de cv ketel is.

De aanvoertemperatuur of toch de retourtemperatuur?

In het voorgaande heb ik het niet gehad over de aanvoertemperatuur. Een toch kennen we allemaal de overheidscampagne “Zet ‘m op 60!”. Daarmee wordt aangemoedigd de maximale aanvoertemperatuur op 60°C te zetten. Het is best mogelijk dat daarmee een besparing wordt gerealiseerd, maar je haalt niet het maximale rendement en de cv ketel kan gaan pendelen. Dat is continu aan en weer uitschakelen en soms zelfs met volvermogen. We weten nu dat dat ten koste gaat van het rendement en het kan de levensduur van de cv ketel verkorten.
Het kan daarom juist beter zijn om de aanvoertemperatuur op bijvoorbeeld 75°C in te stellen, maar met de radiatoren waterzijdig ingeregeld, het maximale cv ketel vermogen en maximale pompvermogen veel lager in te stellen. Als de retourtemperatuur maar zo laag mogelijk is.

Inregelen van het cv systeem en vloerverwarming. Hoe zit dat?

Maakt het uit of je radiatoren, vloerverwarming of een combi daarvan hebt? Nee eigenlijk helemaal niet. Vloerverwarming kun je net zo goed inregelen en omdat het een zogenaamd laag temperatuursysteem is, kun je hiermee ook een beter rendement en comfort behalen.

Wordt het kraanwater nog warm als het maximaal verwarmingsvermogen is verlaagd?

Als je het maximaal vermogen voor verwarmen van de cv ketel verlaagd, heeft (mag) dat geen invloed hebben op de levering van warm water. Dat is een andere regeling.
Om legionella besmetting te voorkomen moet de temperatuur van het warme water worden ingesteld op tenminste 60°C.

Zet de cv op ECO.

Tot slot. Heb je al gedacht om de cv ketel op ECO te zetten? Als je de cv ketel op ECO zet, wordt er pas warm water geleverd op het moment dat ergens in huis de warm waterkraan wordt opengedraaid. In COMFORT stand wordt een bepaalde volume water continu op 60°C gehouden. Dat kost per jaar 100 tot 150 m3 gas.

Veldhoven Duurzaam helpt je graag.

We kunnen ons voorstellen dat dit verhaal best wat vragen oproept. Want hoe kom je aan je maximale verwarmingsvermogen, waar op de cv ketel kan je de instellingen veranderen of doe ik het wel goed? Behalve dat we meer informatie op de kennispagina zetten helpt Veldhoven Duurzaam je graag.